Ηλικιωμένων εγκώμιο

Φιλόσοφος, επικοινωνιολόγος και πρώην επαναστάτης, ο Ρεζίς Ντεμπραί ασχολείται με την τρίτη ηλικία στο τελευταίο του δοκίμιο («Le plan vermeil»). Σ’ αυτό το «σχέδιο για την τρίτη ηλικία», γραμμένο με μορφή… διοικητικής αναφοράς, προτείνει λίγο-πολύ τη συγκέντρωση των ηλικιωμένων πολιτών σε μια αυτόνομη περιοχή την οποία ονομάζει «Bioland» (βιοχώρα). Χρησιμοποιεί αυτή την πρόταση-πρόκληση, για να υποχρεώσει τους αναγνώστες να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα: ότι στις υπερσύγχρονες κοινωνίες μας οι ρυτίδες απαγορεύονται και τα νιάτα δοξάζονται, ελέω των διαφημιστών.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που παρατηρείται στη Δύση, εδώ και μόνον έναν ή δύο αιώνες. «Επί χιλιετίες, μια ιδέα ήταν αληθινή όταν ήταν παλιά, ένα δόγμα ήταν αξιόπιστο όταν μπορούσε κανείς να το αναγάγει στην Αίγυπτο για τους Έλληνες, στην Ελλάδα για τους Ρωμαίους, και στον Μαθουσάλα για τους Χριστιανούς» επισημαίνει ο Ντεμπραί. Τώρα όμως έχουμε περάσει από την κοινωνία της μετάδοσης της γνώσης στην κοινωνία της άμεσης επικοινωνίας· από την εποχή της ελπίδας στην εποχή της ανυπομονησίας. «Σε μια κοινωνία όπου ο καθένας πρέπει να είναι «τοπ», «ιν», δυναμικός και αποδοτικός, τα γηρατειά δεν πρέπει να φαίνονται, ούτε καν να ομολογούνται», τονίζει σε συνέντευξή του στο περιοδικό «Λε Πουέν», με αφορμή την κυκλοφορία του δοκιμίου του. Η κοινωνία της εικόνας δοξάζει τα νιάτα και καλεί τους ηλικιωμένους να «μακιγιαριστούν σε νέους»: ένας ολόκληρος πολιτισμός κινδυνεύει να χάσει τη μνήμη του λέει ο Ρεζίς Ντεμπραί.

Δεν το έγραψε επειδή έφτασε τα 63. «Ανέκαθεν ήμουν χρόνιος γεροντόφιλος, με ιδιαίτερη προτίμηση στους νέους άνω των 80» εξηγεί. «Πρώτα, επειδή έχουν πράγματα να διηγηθούν. Μετά, επειδή είναι ελεύθεροι. Οι νέοι έχουν την τάση να γίνονται αντίγραφα του κυρίαρχου μοντέλου». Αλλά όταν δεν νοιάζεσαι πια για την εικόνα ή την καριέρα, αποκτάς μια περίεργη αυτονομία σκέψης, γίνεσαι αυθάδης, προκλητικός, εσκεμμένα απροσάρμοστος, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είσαι… ναυάγιο της ζωής. Ο άνθρωπος χρειάζεται χρόνο για να αυτοπροσδιοριστεί. Άρα, είναι φυσικό να μην μπορεί να το κάνει όταν είναι νέος. Στην κοινωνία μας, «δοξάζουμε το γυμναστήριο, τον θόρυβο, το ζάπινγκ, την ταχύτητα, τη βία, την απόδοση. Ενώ εκείνο που έχουμε ανάγκη είναι τελετουργίες, για να ξαναμάθουμε τη βραδύτητα, τη σιωπή και τον θάνατο… Ας διεκδικήσουμε το δικαίωμα να είμαστε άσχημοι (όπως ήταν ο Σωκράτης), ασθμαίνοντες, ασθενείς και άναρθροι…».

«Ο φασισμός ήταν ο πρώτος που καλλιέργησε τη λατρεία της νεότητας, και τώρα έρχεται να το κάνει η κερδοσκοπική κοινωνία μας», επισημαίνει ο Ντεμπραί. «Δεν εγκωμιάζω τη γεροντοκρατία του τύπου της Σοβιετικής Ένωσης του 1970 ή της Αυστροουγγαρίας του 1914. Αρνούμαι όμως και να κλείσω τα μάτια μπροστά στη νεοκρατία! Γιατί να μην προσπαθήσουμε να γίνουμε ενήλικοι;». [420]

Γιώργος Αγγελόπουλος, ΤΑ ΝΕΑ, 19/10/2004 (Διασκευασμένο κείμενο).

Δημοσιεύθηκε στην Α΄ Λυκείου, Νέοι Ηλικιωμένοι και χαρακτηρίσθηκε , , , , , , , , , , , , . Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.