Πού μας οδηγεί η παγκοσμιοποίηση

Η παγκοσμιοποίηση, τελικά, τι είναι; Απειλή ή όραμα; Ενδιάμεση φάση στην ανέλιξη του ανθρώπου ή απόρριψη κάθε ιστορικού κεκτημένου του ανθρώπου από ριψάσπιδες1 πνευματικούς και πολιτικούς ηγέτες;

Η αλήθεια είναι ότι η παγκοσμιοποίηση υπόσχεται πολλά και σε πολλούς. Και, κυρίως, στους κατέχοντες. Και σ’ εκείνους που ελπίζουν να εισπηδήσουν στους κατέχοντες, περίπου σαν λαθρομετανάστες της Ιστορίας. Η παγκοσμιοποίηση υπόσχεται, κατ’ εξοχήν, πολλά αγαθά. Υπόσχεται θεσμούς προστασίας, διακρατικούς και υπερκρατικούς, με δύναμη καταστολής. Και οικονομικούς θεσμούς, με συντριπτική παρουσία και δραστηριότητα. Η παγκοσμιοποίηση υπόσχεται ανθρώπινα δικαιώματα, την προστασία τους, την απονομή δικαιοσύνης με βάση αυτά. Η παγκοσμιοποίηση υπόσχεται ειρήνη και δημιουργία!

Η παγκοσμιοποίηση, από την άλλη, συνιστά απειλή:

  • Όταν η διεθνής έννομη τάξη αγνοείται ή και ευτελίζεται. Όταν ο ΟΗΕ καλείται να επικυρώσει αποφάσεις που δεν έλαβε ή αποφάσεις που έλαβε αγνοούνται προκλητικά.
  • Όταν οι διεθνείς οργανισμοί προτείνουν σκληρά μοντέλα άφθονης ανεργίας και ατέλειωτων κύκλων δαντικής δυστυχίας στον βωμό μιας ιστορικά ακατανόητης ανταγωνιστικότητας.
  • Όταν η υπόσχεση προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μετατρέπεται σε βία και κατευθύνεται επιλεκτικά σε συγκεκριμένους λαούς, με θύματα αθώους συνανθρώπους μας.

Τι κάνουμε λοιπόν; Τι προτείνουμε; Οι πολιτικοί υπάρχουν και η πολιτική αποκτά νόημα μόνο όταν δίνει ή υπόσχεται πειστικές λύσεις.

Η πρώτη πρόταση: Να αποκτήσουμε βαθιά γνώση αυτής της νέας μεγάλης πορείας του ανθρώπου. Να την κατανοήσουμε σωστά. Να την καταστήσουμε κτήμα των πολιτών. Αυτό προϋποθέτει την αποκατάσταση του ρόλου της Πολιτικής, που έχει υποκαταστήσει η Οικονομία, και της πολιτικής επικοινωνίας, την οποία έχουν στρεβλώσει τα μεγάλα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, στο πλαίσιο της λεγομένης «τηλεοπτικής δημοκρατίας». Αυτή η αποκατάσταση είναι το πρώτιστο χρέος των πολιτικών και των συνειδητών πολιτών.

Η δεύτερη πρόταση: Το αίτημα της διαφάνειας της δημόσιας ζωής είναι, όσο ποτέ, επιτακτικό. Στο τρίγωνο «Δημόσιος βίος, Οικονομία, ΜΜΕ» όλα είναι θολά. Χρειάζεται άπλετο φως. Τα δημόσια πρόσωπα, –όχι μόνον οι πολιτικοί– πρέπει να υπόκεινται σε πλήρη διαφάνεια. Αν η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία της Ευρώπης, όπως αποκάλυψε η εφημερίδα «Le Monde», δεν πληρώνει κανέναν φόρο και χρηματοδοτεί μηχανισμούς άμεσου ή έμμεσου επηρεασμού της κοινής γνώμης, αυτό πρέπει να γίνεται πλατιά γνωστό. Η θεσμοθέτηση, επομένως, του δικαιώματος γνώσης, του δικαιώματος στην πλήρη διαφάνεια της δημόσιας ζωής, στην πιο πλατιά της έννοια.

Χρειαζόμαστε, λοιπόν, ένα παγκόσμιο κοινωνικό συμβόλαιο, που θα ανταποκρίνεται στις θεμελιώδεις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου. Που θα κινητοποιεί λαούς. Θα αξιοποιεί τα μέσα ικανοποίησης των αναγκών τους, τη γνώση, την παιδεία, την επικοινωνία. Ένα τέτοιο κοινωνικό συμβόλαιο μπορεί να θεμελιώσει την αλληλεγγύη των λαών, να διασφαλίσει τη διεθνή ειρήνη, τη δικαιοσύνη, την ειλικρινή, όχι την υποκριτική, προστασία των μειονοτήτων. Ένα τέτοιο συμβόλαιο θα εγγυάται την ανεξαρτησία και τη δίκαιη κυριαρχία του εθνικού κράτους.

Μια τέτοια πρωτοβουλία για ένα παγκόσμιο κοινωνικό συμβόλαιο ανήκει στα δημοκρατικά κοινοβούλια. Η παγκοσμιοποίηση, χωρίς συνολική δημοκρατική νομιμοποίηση, θα καταλήξει σε ιστορική αναρχία και πλήρη ανομία. Η ιστορική ευθύνη μας δεν αντέχει κανένα «άλλοθι», καμιά επιείκεια. Όλοι μας ξέρουμε. Αν δεν δράσουμε εγκαίρως, μας αναμένει το «καθαρτήριο» του 21ου αιώνα. [474]

Απόστολος Κακλαμάνης, ΤΟ ΒΗΜΑ, 10/10/1999,  (Διασκευασμένο κείμενο). 

 

Footnotes

  1. ρίψασπις: αυτός που στη μάχη πετά τα όπλα του και τρέπεται σε φυγή από δειλία. Αυτός που εγκαταλείπει έναν αγώνα. Ο δειλός.
Δημοσιεύθηκε στην Γ΄ Λυκείου, Παγκοσμιοποίηση και χαρακτηρίσθηκε , , , , , . Αποθηκεύστε τον μόνιμο σύνδεσμο.